u početku oko 30 hiljada prognanih Bošnjaka i Hrvata (2. maj 1992. godine), dok je već tokom maja i u junu iste godine ovaj broj uvećan prognanicima iz Teslića.
Ne treba zaboraviti, mada u daleko manjem broju, ni prihvatanje i zbrinjavanje prognanih iz Bosanskog Broda i Dervente tokom marta i aprila. Ovo okruženje prijetilo je opstanku slobodne teritorije, njenom pretvaranju u veoma tešku poziciju enklave, a zatim i uništenja, što je i bio strateški interes agresora. U periodu od juna 1993. godine do aprila 1994. godine postojala je jedinstvena odbrana slobodnih teritorija Tešnja, Doboja i Maglaja, jer je ovaj prostor bio u potpunom okruženju, izložen i djelovanju 111. HVO brigade iz Zepča, zajednički sa srpskim agresorom. Agresor je u početnoj fazi koristio avijaciju, često i sa 4-5 avio-udara dnevno, a kasnije su upotrijebili i oko 60 razornih raketa zemlja-zemlja (cija je masa oko 2,5 tone, a količina eksploziva u bojevoj glavi oko 500 kg), sve vrste artiljerijskih i raketnih oruđa, hemijska i druga sredstva, uz uključivanje i najelitnijih specijalnih jedinica JA i paravojnih jedinica iz Srbije. Jedina pomoć u vrijeme okruženja bila je akcija UN-a na snabdijevanju hranom ove i ostalih enklava u RBiH (Akcija “Padobran”).Namjenska industrija kao i dio civilne proizvodnje nisu prekidale rad. Svi subjekti prešli su na rad po programima za ratne potrebe. Može se posebno istaknuti da je tadašnja tešanjska industrija bila u stanju da proizvede brojne namjenske proizvode za vojsku i civile, a posebno je došla do izražaja vlastita pamet, pa su programi proizvodnje usvajani “preko noći”. Tešanj je sa slobodnim teritorijem dijela općine Doboj i sa prognanim stanovništvom općina Doboj i Teslić, angažirao u odbrani RBiH, te slobode i ravnopravnosti preko 11.000 boraca: 5 brigada (372. ranije 202. viteška Garava brdska brigada, 377. ranije 207. viteška Pousorska brdska brigada, 375. oslobodilačka brigada, 373. ranije 203. slavna brdska brigada (“Doboj -Bosna”) i 374. slavna lahka brigada) uz učešće 110. slavne HVO brigade Usora, te više samostalnih bataljona i četa. Uz ove sastave djelovale su i izuzetno dobro organizovane i osposobljene jedinice MUP-a RBiH. Ove jedinice nanijele su teške poraze agresoru i potpuno anulirale njegovu tehničku nadmoć, a u direktnim borbama u odbrani uništile preko 110 tenkova i drugih oklopnih sredstava, te preko 40 artiljerijskih oruđa i velike količine materijalno-tehničkih sredstava. Ukupan broj poginulih u odbrani ovih prostora je 695, a ranjenih 4.547, od čega je najveći broj civila. Evidentne su veoma velike materijalne štete od razaranja na privrednim, stambenim i drugim objektima, ali ih je stanovništvo uz pomoć općine i donatora veoma efikasno i u velikoj mjeri saniralo.
Tešanjska privreda, što zbog ratnih što drugih okolnosti, a posebno zbog gubitka dijela ranijih tržišta, još uvijek nije dostigla prijeratni nivo proizvodnje i plasmana proizvoda i usluga, iako je uložila značajne napore da osigura uslove za uključivanje u konkurentno svjetsko tržište i tehnološki se održi.
Općina Tešanj
